વસ્તી-નિયંત્રણ માટે યુપી સરકારના સચોટ પગલાં ચાલુ

હવે ટૂંક જ સમયમાં દેશમાં વસ્તીની દ્રસ્ટીએ પ્રથમ ક્રમે રહેલા ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્યમાં વસ્તીનિયંત્રણ કાયદો અમલમાં આવશે. આ રવિવાર જુલાઈ 11, વિશ્વ વસ્તી દિવસના રોજ યુપી સરકાર તેની નવી વસ્તી નીતિ 2021-2030 લાગુ કરવાની તૈયારીમાં છે. આ પોલિસી અંતર્ગત ગર્ભનિરોધક સાધનો અને સુરક્ષિત ગર્ભપાત માટે એક વિશેષ માળખું ઊભું કરવાની પ્રાથમિકતા રહેશે.

ઉત્તર પ્રદેશ આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા રાષ્ટ્રીય પરિવાર આરોગ્ય સર્વેક્ષણ-4ના તારણોના આધારે કાયદાનો મુસદ્દો તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.

નવી નીતિમાં એક મુખ્ય મુદ્દો એ પણ છે કે 11થી 19 વર્ષની વચ્ચે કિશોરોના શિક્ષણ, આરોગ્ય અને પોષણના વધુ સારા સંચાલન ઉપરાંત વૃદ્ધોની સંભાળ માટે વ્યાપક વ્યવસ્થા કરવી.

બે બાળક ધોરણ માટે પ્રોત્સાહન:જે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના પર અથવા તેમના જીવનસાથી પર સ્વૈચ્છિક નસબંધીનું ઓપરેશન કરાવીને  અપનાવે છે તેને માટે ફાયદા-

• સસ્તી હાઉસ લોન
• પાણી, વીજળી, મકાન વગેરેના કાર પર છૂટ
• 2 બાળક ધોરણ અપનાવવાળા સરકારી કર્મચારીઓને નોકરી દરમિયાન વિશેષ 2 પગરવધારા અને પ્રસૂતિ વખતે આરોગ્ય, વીમા સહિત 12 મહિના સુધી ચાલુ પગાર પર મેટરનિટી કે પેટરનિટી લીવ

એક બાળક ધોરણ માટેના ફાયદા:

• બાળક 20 વર્ષનું થાય ત્યાં સુધી આરોગ્ય સેવા અને વીમા સુવિધા મફત
• ટોચની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ જેમ કે આઇઆઇએમ અને એઇમ્સ વગરેમાં પ્રવેશ માટે પ્રાથમિકતા
• સ્નાતક સ્તર સુધી મફત શિક્ષણ, છોકરીના કિસ્સામાં ઉચ્ચ શિક્ષણ અને વિદેશ લોન સહાય
• સરકારી નોકરીઓમાં એક બાળક ધોરણ વાળા વાલીઓના સંતાનોને પ્રાથમિકતા
• જાહેર સેવકોના કિસ્સાઓમાં વધારાના 4 પગાર ઈંક્રેમેંટ
• બીપીએલ ધારક માટે એક જ સંતાન છોકરા માટે 80,000 અને છોકરી માટે 1,00,000 પ્રોત્સાહન રકમ

આ કાયદાનો ભંગ કરનાર માટે નુકશાન: કાયદાના મુસદ્દામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કાયદાના અમલ પછી ઉત્તર પ્રદેશમાં બેથી વધુ બાળકો ધરાવતી કોઈપણ વ્યક્તિને સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત તમામ કલ્યાણ યોજનાઓના લાભોથી દૂર કરવામાં આવશે.

• સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણી લડી શકશે નહીં, 
• રાજ્ય સરકાર હેઠળ સરકારી નોકરીઓ માટે અરજી કરવા માટે અયોગ્ય રહેશે,
• સરકારી નોકરીમાં બઢતી મેળવી શકશે નહીં,
• તેનું રેશનકાર્ડ ચાર સભ્યો પૂરતું મર્યાદિત રહેશે અને તે અથવા તેણી કોઈપણ પ્રકારની સરકારી સબસિડી મેળવવા માટે અયોગ્ય રહેશે

કાયદાનો દાયરો

જ્યારે કાયદો અમલમાં આવશે ત્યારે ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્યના તમામ પરિણીત યુગલો જેમણે કાનૂની ઉંમર પ્રાપ્ત કરી છે તે તમામને લાગુ પડશે. જો કે, ચોક્કસ માપદંડ તો રાજ્ય ગેઝેટમાં કાયદો અંતિમ સ્વરૂપમાં પ્રકાશિત થાય પછી જ વર્ણવી શકાય છે. કાયદો સિંગલ પેરેન્ટ્સ અથવા લગ્નની બહાર બાળકો વિશે સ્પષ્ટપણે કંઈ કહેતો નથી. પરંતુ ડ્રાફ્ટમાં ટાંકવામાં આવેલા અન્ય ઉદાહરણો સૂચવે છે કે દરેક વ્યક્તિની જૈવિક બાળકોની સંચિત ગણતરીથી નક્કી કરવામાં આવશે કે વ્યક્તિ કાયદાનો ભંગ કરે છે કે નહીં.

શું કાયદામાં કોઈ અપવાદો છે?

• કેટલાક અપવાદરૂપ સંજોગોમાં માતાપિતા માટે અમુક છૂટછાટ આપવામાં આવેલી છે. જે નીચે મુજબ છે:
• પ્રથમ અથવા બીજી ગર્ભાવસ્થામાં એક સાથે બે કે તેથી વધી બાળકો જન્મે
• લગ્નથી ગર્ભધારણ કર્યા પછી ત્રીજા બાળકને દત્તક લેનારાઓને પણ કાયદો લાગુ પડશે નહીં
• જેમના બે બાળકોમાંથી એક અપંગ છે અને તેમને ત્રીજું બાળક છે તેમને પણ મુક્તિ આપવામાં આવી છે.
• જે માતાપિતા તેમના એક અથવા બંને બાળકોને ગુમાવે છે અને ત્રીજા બાળકની ગર્ભધારણ કરે છે તેઓ પણ કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરશે નહીં.

વિવાદ

આ વિધેયક સામે ઉઠાવવામાં આવેલો એક વાંધો એ છે કે તે સ્પષ્ટપણે મુસ્લિમોને નિશાન બનાવે છે, જેઓ વિવિધ અભ્યાસો દર્શાવે છે કે સામાજિક-આર્થિક સૂચકાંકો પર અનુસૂચિત જાતિઓ કરતાં ખરાબ છે અથવા તેની સમકક્ષ છે. આ સુસંગત છે કારણ કે પ્રજનન પસંદગીઓ સંશોધકો દ્વારા આર્થિક પરિબળો અને સામાજિક-આર્થિક સ્થિતિ સાથે ગાઢ રીતે સંકળાયેલી છે.

સંભલથી સમાજવાદી પાર્ટીના ધારાસભ્ય ઇકબાલ મહેમૂદે આ કાયદાને મુસ્લિમો વિરુદ્ધનું ષડયંત્ર ગણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે વસ્તી નિયંત્રણની વેશભૂષામાં મુસ્લિમ સમુદાય પર આ એક આવરણવાળો હુમલો છે. સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈ દ્વારા મહેમૂદને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું હતું કે, "આ ખરેખર વસ્તી નિયંત્રણની વેશમાં મુસ્લિમો પર હુમલો છે."

બીજું પાસું જે જોવાનું બાકી છે તે એ છે કે કાયદો વિધવા અથવા અલગ થયેલી મહિલાઓ માટે પુનર્લગ્નને કેવી રીતે અસર કરે છે; અગાઉ પરણેલી સ્ત્રીઓ માટે સંતાનપ્રાપ્તિને અસંતુષ્ટ કરવાથી તેમની સામાજિક-આર્થિક સ્થિતિ અને પુનઃલગ્નની સંભાવના પર અસર પડી શકે છે..